“Veintitantos problemas”, de Álvaro Domínguez, en Grindr

Hoxe o Grindr Bibliotecario actívase ca obra “Veintitantos problemas”, do autor pontevedrés Álvaro Domínguez, gañadora do Premio de Novela Tandaia no ano 2017. Esta é a historia de tres amigos de vintetantos anos que senten que a vida se lles ven grande ao darse conta de que a etapa universitaria chega á súa fin.

Saúl leva un ano a traballar, Mario acaba de se licenciar e Ángel está no último curso. Os tres fixeron amizade en Santiago de Compostela, mais os anos da universidade están a piques de rematar e o que parecía unilos comeza a se volver na súa contra. Ángel fuxiu da casa do seu pai para evitar enfrontar os seus medos. Pola mesma razón, Mario deixou de lado a todos, incluída a súa mellor amiga, para se agochar tras o seu novo noivo. No piso que compartían os tres agora solo queda Saúl, quen non recibe máis visitas que as dos seus amoríos ocasionais e a súa criticadora irmá maior.

Álvaro Domínguez (Pontevedra, 1986), licenciado en historia da arte pola Universidade de Santiago de Compostela, é escritor, tradutor e profesor, mais tamén traballou no sector editorial e estudou o Máster en edición “Taller de Libros” da Universidade Autónoma de Madrid. Aínda que comezou a escribir moi cedo tardou varios anos en decidirse a facer públicos os seus escritos. Primeiro publicou en portais dixitais como Amateurs Hotel, The Barcelona Review ou La Cueva del Erizo. No ano 2014 o seu relato “No te levantes” aparece no libro “Lo que no se dice”, unha recompilación de narracións sobre os prexuízos homófobos e machistas nalgunhas institucións da sociedade española, publicada pola Editorial Dosbigotes. Repetirá editorial e formato no ano 2019 co relato “La pareja”, incluído na recompilación “Asalto a Oz”. “Veintitantos problemas”, publicada por Tandaia no ano 2017, é a súa primeira novela.

Os protagonistas desta novela son tres amigos de vinte e tantos anos que se atopan nese momento intermedio entre a adolescencia e a idade adulta. Xa rematan a universidade, deixan de ser estudantes, pero aínda non se senten adultos capaces de asumir responsabilidades. A década dos vinte anos é unha época de cambios e transición, na que á inestabilidade laboral que se atopan os mozos ao rematar os estudos súmanselle o desconcerto e a preocupación ante un futuro incerto, o desencanto e a nostalxia polo pasado. Nun grupo de amigos cada un vai escollendo o seu propio camiño, laboral e sentimental, e moitas veces isto supón un distanciamento. Nesta situación atópanse Ángel, Mario e Saúl: mellores amigos e compañeiros de piso que se refuxian en si mesmos (e no caso de Mario, na súa parella) para lidar cos seus problemas persoais, afastándose entre eles cada vez máis.

Para Álvaro Domínguez esa década dos vinte anos tivo moita importancia. Tanta que tivo un blog chamado “Vida a los 20”, unha especie de diario persoal que comezou a escribir pola necesidade de compartir os seus textos con xente fora do seu círculo máis próximo. Gustáballe recibir opinións para poder ir mellorando como escritor, e por iso pasou de ser un diario a ser o relato da vida con vinte e pico anos a través das súas propias experiencias durante esa época. O blog, que aínda que leva anos en desuso pódese consultar nesta ligazón, é un reflexo de si mesmo.

Se activamos o noso Grindr Bibliotecario con “Veintitantos problemas” aparecen varias novelas cuxos protagonistas son rapaces e rapazas homosexuais a medio camiño entre a adolescencia e a idade adulta, que andan a construír a súa propia identidade e buscar o seu lugar no mundo:

Para poder confirmar o teu match con estas obras podes premer nos títulos do listado e ver a sinopse, localización e dispoñibilidade.

Boa lectura!

“Identidade”, de Nee Barros, en Grindr

Hoxe activamos o Grindr Bibliotecario cunha obra de teatro creada por Nee Barros Fernández (Ourense, 2002): “Identidade: a normalidade do non-común”, un libro que quere reivindicar que todo o que se sae do común tamén é normal, e que todas esas persoas socialmente minorizadas e discriminadas pola súa identidade de xénero son normais e precisan ter a mesma representación na literatura que teñen as persoas que entran dentro da normatividade. Todas as persoas somos diferentes e a diversidade da riqueza ao noso mundo.

Neste libro Zé, o protagonista, loita a contracorrente por construír a súa propia identidade. Coa complicidade dos seus amigos percorrerá un camiño no que moitas vendas negras que tapan os ollos e a alma da xente, representando o odio e o medo ás realidades descoñecidas, caerán ao chan. Rompendo todos os moldes, Zé será quen de amosarlle a todas as persoas que dá igual como te vexan os demais. O máis importante é como nos sentimos nós, ser quen queiramos ser e seguir sempre o que dite o noso corazón.

Nee Barros Fernández, coñecide nas redes como @neeumatiko, é escritore e youtubeire. Dende a súa canle de Youtube explica literatura galega para o alumnado de bacharelato, recomenda lecturas e, sobre todo, fai divulgación sobre temas relacionados co xénero e a realidade trans. Ademais, tamén é moi active en Twitter. Por se isto fora pouco, en ocasións toca nun grupo de música chamado Croalla. “Identidade” é a súa segunda obra, xa que a finais do ano 2020 publicou o libro de poemas “19 poemas para um virus-19”, escrito en galego reintegracionista e en linguaxe non binaria.

Nee Barros utiliza os pronomes neutros e a linguaxe non binaria, identificándose como “elu”, aínda que tamén use o masculino. Neste libro non emprega linguaxe non binaria porque quixo publicalo tal e como o escribiu cando solo tiña catorce anos e se atopaba no proceso de “saír do armario” como persoa trans. Poñer en palabras a súa propia experiencia na procura da súa identidade axudoulle a e entender o que lle estaba sucedendo, ademais de a sobrelevar mellor as situacións de opresión que sufriu nalgúns ámbitos da súa vida, xa que non todo o mundo o aceptou de igual maneira. Con este libro ademais quere que outras persoas que están a pasar pola mesma situación na actualidade teñan o referente que elu nunca tivo e saiban que non están soas.

Aínda que o libro non estea escrito nunha linguaxe inclusiva, si que podemos atopar un personaxe secundario na peza teatral que emprega o sistema “elu”, polo que podemos considerar que este libro é pioneiro no uso deste sistema dentro do mundo das publicacións en galego.

Nee decidiu que esta historia debía ter forma de peza de teatro, xa que considera que este é un xénero bastante esquecido sempre na literatura. Ademais decatouse de que o teatro estaba sempre dirixido a un público adultos ou en todo caso a un público infantil, quedando o xuvenil totalmente esquecido. Elu considera que este xénero é o que mellor pode conectar ca mocidade por ser o mais dinámico e directo, o que permite empatizar e reflexionar sobre a realidade sen estar dentro. Grazas á variedade de personaxes e a ausencia dunha voz narradora, a persoa lectora poderá identificarse con quen queira, enriquecéndose deste modo a lectura.

Esta é unha obra especialmente dirixida a un público adolescente, pero calquera persoa pode adentrarse nela, xa que trata temas pouco representados na ficción, como o é a construción da propia identidade de xénero dunha persoa trans adolescente dende a súa propia perspectiva. Este libro ademais será unha ferramenta moi útil para as familias das persoas trans, que en moitas ocasións non saben como poden axudar. Ademais, aínda que este libro fale concretamente da opresión que sofren aquelas persoas que loitan por construír identidade de xénero, non serán elas as únicas que se verán reflectidas nesta loita. Nee Barros considera que todas aquelas persoas que non se adaptan ao sistema e se atopan nas marxes da sociedade por ser diferentes, xa sexa polo xénero, a clase social ou a etnia, sofren os mesmos mecanismos de opresión por parte da mesma, e viven experiencias similares.

Activamos o noso Grindr Bibliotecario e atopamos varios títulos que nos invitan a pensar sobre a identidade de xénero mais alá do binarismo que rexe na sociedade actual:

Se queres saber máis sobre algunha destas obras simplemente preme no título que che interese e así poderás ver a sinopse, ubicación e dispoñibilidade.

Boa lectura!

“Amigos e sodomitas”, de Carlos Callón, en Grindr

Hoxe no noso Grindr Bibliotecario presentámosche “Amigos e sodomitas: a configuración da homosexualidade na Idade Media”, un ensaio de Carlos Callón, político e profesor ribeirense, no que fala de que, a pesares do que se pode pensar inicialmente, nos primeiros mil anos de historia do Cristianismo as relacións homosexuais estaban desposuídas de calquera connotación negativa, e incluso estaban ben vistas pola sociedade. Isto durou ata a configuración do pecado-delito da sodomía, que trouxo consigo a intolerancia radical e a persecución das mesmas.

Publicado no ano 2011 pola editorial Sotelo Blanco, este ensaio en galego considérase un dos estudos mais interesantes sobre o homoerotismo medieval en terras hispánicas, e por iso foi galardoado co Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais e co Premio Fervenzas Literarias ao mellor ensaio no ano 2011. Carlos Callón analiza nel numerosos textos do trobadorismo galaico-portugués, pero tamén outros textos casteláns indispensables, para observar o claro contraste que houbo entre os mil primeiros anos do Catolicismo, nos que había unha gran aceptación das relacións sexoafectivas homoeróticas, e a total intolerancia e persecución que apareceu ca configuración do pecado de sodomía nos séculos XII a XIV.

A ausencia de represión das relacións homosexuais existente previamente vémola neste libro mediante, entre outros, un documento asinado o 16 de abril do ano 1061 na Parroquia de Santa María de Ordes (Concello de Rairiz de Veiga), no que se describe o pacto de convivencia no fogar e a repartición de bens de dous homes, Pedro Díaz e Muño Vandilaz. Isto demóstranos que nesa época houbo unións intermasculinas recoñecidas de maneira oficial.

Porén, todo mudou co pecado de sodomía imposto pola Igrexa católica a finais do século XI. A Igrexa clamou que a homosexualidade era o pecado contra natura, o cume da dexeneración. Chamouno sodomía, un pecado castigado con intensas torturas e pena de morte asegurada. A partires dese momento a igrexa católica comeza tamén a difundir a crenza de que as relacións sexoafectivas homoeróticas foran sempre vistas como pecado, e que o período de aceptación deste tipo de relacións, que agora podemos afirmar con certeza que sucedeu, nunca existiu na historia do cristianismo. Foi tal o intento de borrar esta parte da historia que na actualidade sábese que milleiros de documentos que testificaban estes feitos foron destruídos. É por isto que este pensamento intolerante que promoveu a Igrexa continúa ao longo do tempo, e non fai tantos anos que se empezou a rebater esta idea e a afondar no tema. Esta obra difunde e axuda a comprender a verdade do que sucedeu. Como di o propio autor, neste estudo intenta divulgar a realidade da historia da sexualidade, acotío falsificada, igual que a historia do noso país.

Tamén resalta Carlos Callón a completa invisibilidade das relacións entre mulleres naquela época, xa que se trataba dunha sociedade patriarcal e falocéntrica na que a propia existencia dunha sexualidade á marxe dos desexos masculinos era impensable. Esta invisibilidade, padecida aínda moitos séculos despois, paradoxicamente foi a razón pola que as relacións entre mulleres non sufriron tanta persecución como as relacións entre homes. A existencia de relacións entre mulleres era simplemente ignorada.

A homosexualidade (entendida como os desexos, prácticas ou relacións sexo-afectivas entre homes ou entre mulleres) está presente dende que existe o ser humano, o que varía entre as distintas sociedades e épocas que se sucederon é a percepción da mesma. Hai milleiros de documentos que mostran como na Antiga Grecia e na Antiga Roma se enxalzaba o homoerotismo e as relacións homosexuais e, sen embargo, durante gran parte do século XX a homosexualidade foi brutalmente perseguida e castigada pola Alemaña nazi, que a consideraba un defecto xenético e un sinal de inferioridade. Ao longo das últimas décadas apareceron numerosos estudos sobre a homofobia e a percepción da homosexualidade a través da historia, centrándose especialmente nos últimos años, xa que o último século foi unha época moi revulsiva e con mais retrocesos e avances neste aspecto.

Con todos eses ensaios nos atoparemos ao activar o noso Grindr Bibliotecario, xa que fan Match co libro que hoxe presentamos neste blog:

Premendo nos títulos poderás ver as sinopses das obras no noso catálogo, ademais da súa localización e dispoñibilidade nas Bibliotecas. Se algunha delas chama a túa atención, non o dubides mais e vai ao seu encontro!

Goza ca túa cita, e boa lectura!

“Mariquita”, de Juan Naranjo, en Grindr

“Mariquita” é unha novela gráfica e autobiográfica na que o autor, Juan Naranjo, ábrese de par en par e narra a historia da súa vida, que á súa vez é tamén unha historia universal ca que moitas persoas se verán identificadas: a historia dos marxinados, os diferentes, os acosados.

Desde un primeiro momento, Juanito descobre que non encaixa cos demais. No colexio empezan a chamarlle mariquita e non sabe moi ben que significa. Pouco a pouco percorrerá un camiño de autocoñecemento e aprendizaxe, pero tamén de soidade e illamento, que lle levará a descubrir que empoderarse é a única forma de saír do círculo da intolerancia e desprezo no que vive.

Juan Naranjo, tamén coñecido como @JuanitoLibritos nas redes, é profesor de secundaria nun instituto malagueño, pero tamén é booktuber e tuitero, ademais de activista polos dereitos da comunidade LGTB. Tamén foi colaborador da RNE este verán ca sección “He venido aquí a hablar de mis libros” onde, igual que na súa canle de Youtube, recomenda e fai recensións dos seus títulos favoritos. Traballar desde esa posición tan pública permítelle non solo difundir as súas recomendacións ou contar a súa experiencia, como no caso deste libro, senón tamén denunciar as inxustizas, loitar pola igualdade e visibilizar a un amplo público a realidade do colectivo LGTB e as barreiras cas que se atopa. El defende que para derribar a homofobia hai dous pasos que se deben seguir: o primeiro, non ser homófobo, e o segundo, non permitir comportamentos homófobos na nosa presencia. Para combatir a homofobia é fundamental ser activamente antihomófobo, e isto é o que el persegue tanto no ámbito académico e nas súas redes sociais como neste libro, no que remata apropiándose do insulto que recibiu gran parte da súa vida por ser gay, incluso antes de saber que o era iso.

Conta Juan Naranjo nunha entrevista que sempre tivo na súa cabeza a idea de facer unha novela chamada “Mariquita” falando da historia da súa vida, pero non fai ata fai 5 anos que decidiu comezar o proceso de escribir este libro. Deuse conta de que os textos que estaba creando eran moi escuros e duros, polo que decidiu que estes debían ir acompañados de ilustracións alegres e de cores vivas que compensaran a crueza. Para iso, foi a clases de acuarela durante dous anos e, cando viu que podía conseguir o resultado que buscaba transmitir, comezou a ilustrar as súas palabras e darlle forma a esta novela gráfica tan persoal. Tanto as ilustracións, feitas con rotuladores e acuarelas, como o texto, manuscrito, están realizados unicamente por el.

Aínda que a novela gráfica divídese en tres capítulos ou apartados (os anos de colexio, os anos de instituto e os anos da universidade), todo conforma unha mesma historia, a vida do propio Juanito, marcada pola homofobia. Moitas lectoras e lectores poderán verse identificados nas palabras do autor, xa que aínda que cada un ten o seu propio entorno e condicionantes e vive unha vida única, moitas das persoas do colectivo LGTB comparten unha serie de vivencias semellantes no seu camiño de autodescubrimento e na súa relación co resto da sociedade. Juan Naranjo é consciente de que moitas persoas viviron coma el unha infancia solitaria, pero afirma que co tempo descubriu que realmente non estaban solos, solo estaban illados. Seguramente no piso de arriba ou no outro lado da parede había outra persoa pasando exactamente pola mesma situación. A sociedade foi a encargada de que todas esas persoas sufriran (e sufran) estes momentos tan complicados en soidade, sen podelos compartir. Grazas a esta lectura moitas persoas LGTB poden sentirse por fin acompañadas lembrando ese illamento que viviron, e outras moitas persoas cis-hetero poden ser conscientes desta realidade e tomar un papel activo na loita contra a homofobia e a lgtbifobia, dando así pequenos pasos para conformar unha sociedade concienciada no valor da diversidade e da igualdade. Por isto cremos que “Mariquita” é un libro que debería ler todo o mundo.

Desta vez abrimos o Grindr e atopamos algo diferente: vemos varias recomendacións do propio autor. Estes libros fan match con “Mariquita” porque son os que inspiraron a Juan Naranjo á hora de contar a súa historia:

Pero nas Bibliotecas tamén hai outros moitos títulos que fan match con esta obra: libros onde os autores reflexionan sobre a homosexualidade e a homofobia en España e contan as súas vivencias:

Premendo nos títulos en amarelo poderás ver as sinopses das obras no noso catálogo, ademais da súa localización e dispoñibilidade nas Bibliotecas. Seguro que ti tamén atopas varios match entre elas!

“Lo que más me gusta son los monstruos”, de Emil Ferris, en Grindr

Como non íamos activar o noso Grindr Bibliotecario cunha das mellores novelas gráficas destes últimos anos? “Lo que más me gusta son los monstruos” é a primeira (e, esperemos, non única!) obra de Emil Ferris, unha autora estadounidense que foi toda unha revelación, e que ten unha historia ben especial.

No ano 2001 a autora, que daquela tiña 40 anos, contraeu a febre do Nilo Occidental pola picadura dun mosquito, quedando totalmente paralizada de cintura para abaixo e perdendo tamén o movemento da súa man dereita. Mentres se recuperaba da parálise, Ferris comezou a dar forma a esta novela gráfica, que aínda que primeiro foi rexeitada por cerca de 50 editoriais, cando por fin foi publicada no ano 2017 tivo un gran éxito entre a crítica e o público, gañando varios premios entre o que se atopa un dos máis prestixiosos no mundo do cómic: o Premio Eisner (levou os galardóns de Mellor álbum gráfico, mellor guionista/ debuxante e Mellor colorista).

Esta novela gráfica conta unha historia sobre os monstros reais e imaxinarios que aparecen no caderno dunha nena freak que quere ser unha detective-lobo. A través da súa propia interacción con ela mesma e cos demais, afondarase na psicoloxía humana, a sexualidade e a súa homosexualidade, a guerra… e o secreto mellor gardado do seu vecindario. O libro ten a forma dun caderno de espiral, o caderno da protagonista, e as súas ilustracións están feitas unicamente con bolígrafos.

Emil Ferris denúdase neste cómic para ofrecernos unha obra con tinturas autobiográficas a nivel emocional, onde a protagonista é unha proxección da propia autora. Aos comezos da súa vida considerouse lesbiana, para logo definirse como bisexual. Ademais, Emil Ferris nunca se sentiu muller, de pequena aterráballe esa idea. Prefire non pensar nela mesma en termos de xénero, xa que considera que é moi reducionista. Por iso, imaxínase coma un monstro. Entón non é casualidade que os dous únicos personaxes homosexuais da obra estean representados como monstros: a protagonista aparece coma unha nena-lobo, e o seu amigo Franklin é unha representación de Frankenstein.

Logo de afondar un pouco nesta obra, activamos o noso Grindr Bibliotecario para ver se hai semellanzas con outras obras do catálogo e…

Match! Match! Match!

Seica temos moitas outras novelas gráficas lóbregas onde os seus protagonistas LGTB viven nun mundo de monstros. Ás veces, literalmente, pero de cando en cando tamén atopamos monstros agochados entre a xente: monstros de carne e óso. Noutras tantas ocasións, os monstros están dentro de nós, son as nosas inseguridades corroéndonos por dentro.

Se queres confirmar o teu match con algunha destas obras, preme no título para ver a sinopse no noso catálogo. Alí tamén verás a súa ubicación e dispoñibilidade, para que poidas ter un encontro ca novela gráfica que elixas e, quen sabe… Igual a cita resulta perfecta e quedas con ganas de mais!

LGTB, ODS e biblioteca pública

Como cada 28 de xuño as Bibliotecas Municipais da Coruña sumámonos á celebración do Día Internacional do Orgullo LGTB. Esta data conmemora os disturbios acontecidos no pub Stonewall Inn (Nova York) no ano 1969, que marcaron o inicio da loita polos dereitos das persoas LGTB.

Durante estes días ofreceremos diferentes recursos a través das nosas ferramentas dixitais que se centran na visibilidade das realidades LGTB e na celebración da diversidade, como por exemplo a guía de lectura “As Municipais Entenden 2021”:

Con todo, nas Bibliotecas cremos que é necesario traballar nesta liña de maneira continuada e a longo prazo. É importante resaltar esta reivindicación e loita polos dereitos LGTB no Día Internacional do Orgullo, pero moito mais efectivo é levar a cabo unha serie de accións e actuacións permanentes, estables e planificadas que contemplen diferentes perspectivas para acadar uns obxectivos preestablecidos que se encamiñan a lograr unha total inclusión das persoas LGTB.

Neste sentido, hoxe queremos destacar a relación da Axenda 2030 da ONU e os seus ODS (Obxectivos para un Desenvolvemento Sustentable) cas persoas LGTB e coa labor que podemos realizar nós dende as Bibliotecas ao respecto.

No ano 2015, 193 países comprometéronse cos 17 obxectivos de desenvolvemento sustentable das Nacións Unidas e co seu cumprimento no ano 2030. Estes obxectivos teñen como finalidade a igualdade entre as persoas, protexer o planeta e asegurar a prosperidade como parte dunha nova axenda de desenvolvemento sustentable. Estes 17 obxectivos compleméntanse con 169 metas, que non se poden lograr sen a inclusión de todas as persoas, en especial as poboacións máis marxinadas.

Os 17 Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable da Axenda 2030 (ONU)

Como parte desas poboación marxinadas ás que debemos prestar unha maior atención atopamos á poboación LGTB. En relación cos ODS da Axenda 2030, a organización RFSL (Swedish National association for Sexual Equality) di no seu informe For all The Sustainable Development Goals and LGBTI People (2019), que para acadar unha plena igualdade é prioritario centrarnos nos campos nos que as persoas LGTB se ven máis discriminadas: a saúde, a educación, a pobreza, a seguridade, a familia e o recoñecemento legal do xénero.

E que podemos facer dende as Bibliotecas ao respecto? Como centros de información e coñecemento, debemos garantir o acceso igualitario aos nosos fondos, ademais de ofrecer información que contribúa á formación en diversidade e aceptación, para conseguir ser unha sociedade inclusiva. Na Rede de Bibliotecas Municipais da Coruña apostamos por unha liña de traballo especificamente dirixida á inclusión das persoas LGTB, mediante a cal levamos a cabo unha serie de iniciativas e propostas estables e continuadas no tempo. Entre outros aspectos, tentamos:

  • Impulsar a presencia de materiais LGTB co obxectivo de enriquecer o fondo, tanto para un público adulto como para o público infantil. Estes materiais estarán sempre dirixidos á ruptura de estereotipos e a visibilidade das opcións sexuais non heteronormativas ou LGTB para contribuír á súa normalización e, así, loitar contra a LGTBIfobia. Incluímos tanto obras que reflictan a realidade do mundo LGTB e das persoas que o conforman, como todas aquelas creadas por persoas LGTB.
  • Dar a coñecer recursos e realizar actividades e accións dirixidas non solo ás persoas LGTB, se non a toda a poboación para fomentar súa inclusión e a igualdade.
  • Facilitar os trámites coma o cambio de nome e/ou xénero, que se pode efectuar con facilidade cubrindo, asinando e entregando esta solicitude en calquera das nosas bibliotecas (se es menor de 16 anos, terán que asinala tamén as persoas que teñan a titoría legal).
  • Ofrecer e facilitar o acceso libre e sen barreiras á información, educación e cultura, pensando en todas as comunidades que atendemos e poñendo especial fincapé nas máis discriminadas, como son as persoas LGTB. Debemos apoiar ás persoas LGTB e facilitarlles a información, apoio e recursos que precisen.
  • Ser un espazo integrador e inclusivo, onde todas as persoas poden atopar resposta ás súas necesidades e todas as realidades estean presentes e sexan visibles.

Hoxe, Día Internacional do Orgullo LGTB, queremos finalizar este post co mensaxe da Axenda 2030, e unha das nosas metas a acadar: non deixar a ninguén atrás.

Feliz e reivindicativo día do Orgullo!